Czym są tiki?
Tiki ruchowe to spontaniczne i krótkotrwałe skurcze mięśni. Mają postać mimowolnych ruchów i dotyczą jednej lub kilku części ciała. Zazwyczaj obejmują okolice twarzy i kończyn górnych. Skurcze pojawiają się nagle lub mogą być poprzedzone uczuciem dyskomfortu i napięcia. Często występują u dzieci i nie wymagają leczenia, ale z czasem mogą się utrwalić i stać się uciążliwe. Tiki mogą nasilać się w stanach pobudzenia emocjonalnego. Podczas odpoczynku, snu i czynności nie wymagających koncentracji nasilenie objawów się zmniejsza. Często tikom towarzyszą takie problemy jak duża impulsywność i trudności ze skupieniem uwagi. Mogą one w znacznym stopniu zaburzać codzienne funkcjonowanie.
Czym jest jąkanie?
Jąkanie to przypadłość, która charakteryzuje się częstym powtarzaniem sylab lub słów, przeciąganiem dźwięków, pauzami, które zaburzają płynność wypowiedzi. Objawy mogą być ledwo zauważalne, albo nasilać się do stanu znacznie utrudniającego komunikację werbalną. Zaburzenie to może wywoływać stres, lęk, wstyd a nawet prowadzić do izolacji społecznej. Jąkanie jest zaburzeniem komunikacji, czyli pojawia się podczas interakcji z innymi ludźmi. Dziecko nie jąka się gdy mówi do siebie, gdy nikt go nie widzi. Jąkanie to problem najczęściej występujący u dzieci, ale może dotyczyć także młodzieży i osób dorosłych. Ważne jest to, ze przypadłość sama nie minie, można i powinno się ją leczyć.
Charakterystyka tików oraz jąkania
Wśród tików ruchowych wyróżniamy tiki proste i złożone. Dotyczą one z reguły twarzy, głowy i szyi. Tiki wokalne polegają na mimowolnym wydawaniu dźwięków lub wypowiadaniu słów. Cechują się krótkim czasem trwania, nagłym i spontanicznym występowaniem oraz zmiennym nasileniem objawów. Wśród tików wokalnych wyróżniamy tiki wokalne proste, które polegają na wydawaniu nic nie znaczących dźwięków (chrząkanie, pociąganie nosem) oraz tiki złożone, polegające na naśladowaniu zasłyszanych sylab lub słów lub wykrzykiwaniu obscenicznych treści. Tiki czuciowe są to krótkotrwałe i powtarzające się doznania odczuwane na skórze, zlokalizowane w konkretnej części ciała. Tiki przejściowe, czyli tiki przemijające, jest to najczęstsza postać zaburzeń tikowych trwająca nie dłużej niż 12 miesięcy. Tiki przejściowe charakteryzują się występowaniem jednego lub kilku tików wokalnych lub ruchowych o bardzo zmiennym charakterze. Występują także tiki przewlekłe, które charakteryzują się większym nasileniem objawów niż tiki przejściowe. Mogą również występować u dorosłych.
Zespół Tourette’a, czyli zespół tików głosowych i ruchowych: Pierwsze symptomy choroby pojawiają się około 7 roku życia. Do najczęstszych objawów należy mruganie, potrząsanie głową, grymasy twarzy. Następnie tiki przenoszą się w inne miejsce albo pojawiają się nowe. Po 10 latach od pierwszych objawów stwierdza się największe nasilenie choroby. Rodzaje i umiejscowienie tików wtedy zmieniają się z tygodnia na tydzień.
Leczenie tików oraz jąkania
Obok leczenia farmakologicznego (neuroleptyków) i technik behawioralnych bardzo ważna jest również psychoterapia. Mimo że próbując powstrzymać tiki odczuwamy niepokój i napięcie, to tiki można kontrolować. Ponieważ jednak stres spowodowany próbą kontroli może nasilić objawy, należy najpierw nauczyć się rozpoznawać sytuacje i momenty, w których tiki się pojawiają. Ważne jest aby następnie nauczyć się ograniczać stres pojawiający się w danych sytuacjach. Między innymi właśnie w tym może nam pomoc terapia. Przy jąkaniu ważna jest natomiast terapia logopedyczna poprawiająca płynność mowy. Istotna jest także psychoterapia, która pozwala dotrzeć do przyczyn problemu oraz wyeliminować komponenty lękowe, które zwiększają nasilenie objawów.
